25 Aralık 2011 Pazar

5 Maymun Deneyi



Büyük bir kafese beş maymun koyarlar. Ortaya da bir merdiven ve tepesine de iple muzları asarlar.
Önce her bir maymun merdivenleri çıkarak muzlara ulaşmak istediğinde,dışarıdan üzerine soğuk su sıkarlar. Sadece merdivenleri çıkmaya çalışan maymun değil, diğerleri de bu soğuk sudan nasibini alır. Bütün maymunlar bu denemeler sonunda sırılsıklam ıslanırlar.
Bir süre sonra muzlara hareketlenen bir maymun diğerleri tarafından engellenmeye başlanır. Çünkü kimse ıslanmak istemez. Daha sonra, bu maymunlardan biri dışarı alınıp, yerine YENİ bir maymun(adı:"a"olsun) konulur.
A'nin ilk yaptığı iş muzlara ulaşmak için merdivene tırmanmak olur; fakat diğer dört maymun buna izin vermez ve yeni maymunu döverler...
Daha sonra ıslanmış maymunlardan biri daha yeni bir maymunla ("b") değiştirilir... Böylece içeride 2 yeni (hiç ıslanmamış maymun vardır) ve b merdivene ilk yaptığı atakta dayağı yer. Bu ikinci yeni maymunu (b) en şiddetli ve istekli döven ise, ilk yeni maymundur(a). Islak maymunlardan üçüncüsü de değiştirilir.
En yeni gelen maymun (c)de ilk atağında cezalandırılır. Diğer dört maymundan yeni gelen ikisinin (a ve b) en yeni gelen maymunu (c) niye dövdükleri konusunda hiç bir fikirleri yoktur.
Son olarak en baştaki ıslanan maymunların dördüncüsü ve beşincisi de yenileriyle (d ve e) değiştirilir.
tepelerinde bir salkım muz asılı olduğu halde artık hiç biri merdivene yaklaşmamaktadır. Yani kafeste hiç ıslanmamış ve ne olduğunu bilmeyen 5 maymun, sırf öyle gördükleri için içeride yapılanı taklit ederek muza uzananı döverler.

Neden mi?

Çünkü burada işler böyle gelmiş ve böyle gitmelidir... (!)

İşte buna Toplumsal / Organizasyonel Şartlanma denir.
Yani grup-topluluk psikolojisi.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder